กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

                ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาแห่งประเทศไทย  (ย่อ: ป.วิ.อ.)  เป็นประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อันเป็นกฎหมายวิธีสบัญญัติ ของประเทศไทยเป็นหนึ่งในบรรดาประมวลกฎหมายที่รัฐบาลไทย (แต่ครั้งที่ยังเรียกชื่อประเทศว่า "สยาม") เร่งผลิตใช้ เพื่อริเริ่มขอยกเลิกบรรดาสนธิสัญญาที่ราชอาณาจักรสยามทำไว้กับต่างประเทศ อันมีผลให้สยามต้องเสียเปรียบในด้านสิทธิสภาพนอกอาณาเขตและเอกราชทางการศาล
               ในการร่างประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของประเทศไทยนั้น คณะกรรมการยกร่างบันทึกว่า ได้ใช้ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาแห่งอัฟริกาใต้ (อังกฤษ: South African Code of Criminal Procedure) ซึ่งอยู่ใน รัฐบัญญัติฉบับที่ 51 ค.ศ. 1977 (อังกฤษ: Act 51 of 1977) ของประเทศอัฟริกาใต้ เป็นแม่แบบ[2] อย่างไรก็ดี เมื่อพิเคราะห์แล้ว กลับพบว่า ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของประเทศไทยมีบทบัญญัติเหมือนกับ "เคะอิจิโซะโชโฮ" (ญี่ปุ่น: 刑事訴訟法; โรมะจิ: Keiji Soshō Hō) หรือ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของประเทศญี่ปุ่น ถึงร้อยละเก้าสิบ  โครงการร่างประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญานั้น เริ่มใน พ.ศ. 2477 ภายหลังประกาศใช้บรรพสุดท้ายของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในปีนั้น ซึ่งตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร แล้วเสร็จในปีเดียวกัน และประกาศใช้โดยคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในปีรุ่งขึ้น ให้แทนที่บรรดาพระราชบัญญัติเกี่ยวกับวิธีพิจารณาความอาญาที่ประกาศใช้เป็นการชั่วคราวก่อนหน้านี้ ตราบปัจจุบัน
            ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามีโครงสร้างแบ่งเป็นเจ็ดภาค คือ ภาค 1 ข้อความเบื้องต้น, ภาค 2 สอบสวน, ภาค 3 วิธีพิจารณาในศาลชั้นต้น, ภาค 4 อุทธรณ์ และฎีกา, ภาค 5 พยานหลักฐาน, ภาค 6 การบังคับตามคำพิพากษา และค่าธรรมเนียม และภาค 7 อภัยโทษ เปลี่ยนโทษหนักเป็นเบา และลดโทษ ตามลำดับ โดยตั้งแต่เริ่มมีผลใช้บังคับใน พ.ศ. 2478 จวบจนบัดนี้ ประมวลกฎหมายดังกล่าวมีอายุเกือบหนึ่งศตวรรษแล้ว
            ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาของไทย ประกอบด้วยบทบัญญัติทั้งหมด เจ็ดภาค สิบสองลักษณะ และยี่สิบเอ็ดหมวด ดังต่อไปนี้

 ภาค 1 ข้อความเบื้องต้น

 ลักษณะ 1 หลักทั่วไป
 ลักษณะ 2 อำนาจพนักงานสอบสวนและศาล หมวด 1 หลักทั่วไป
 หมวด 2 อำนาจสืบสวนและสอบสวน
 หมวด 3 อำนาจศาล
 ลักษณะ 3 การฟ้องคดีอาญา และคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา หมวด 1 การฟ้องคดีอาญา
 หมวด 2 การฟ้องคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
 ลักษณะ 4 หมายเรียก และหมายอาญา หมวด 1 หมายเรียก
 หมวด 2 หมายอาญา ส่วนที่ 1 หลักทั่วไป
 ส่วนที่ 2 หมายจับ
 ส่วนที่ 3 หมายค้น
 ส่วนที่ 4 หมายขัง หมายจำคุก หมายปล่อย
 ลักษณะ 5 จับ ขัง จำคุก ค้น ปล่อยชั่วคราว หมวด 1 จับ ขัง จำคุก
 หมวด 2 ค้น
 หมวด 3 ปล่อยชั่วคราว
 

 ภาค 2 สอบสวน

 ลักษณะ 1 หลักทั่วไป
 ลักษณะ 2 การสอบสวน หมวด 1 การสอบสวนสามัญ
 หมวด 2 การชันสูตรพลิกศพ
 

  ภาค 3 วิธีพิจารณาในศาลชั้นต้น

  ลักษณะ 1 ฟ้องคดีอาญา และไต่สวนมูลฟ้อง
  ลักษณะ 2 การพิจารณา
  ลักษณะ 3 คำพิพากษา และคำสั่ง

   ภาค 4 อุทธรณ์ และฎีกา

   ลักษณะ 1 อุทธรณ์

   หมวด 1 หลักทั่วไป
   หมวด 2 การพิจารณา คำพิพากษา และคำสั่งชั้นอุทธรณ์
   ลักษณะ 2 ฎีกา หมวด 1 หลักทั่วไป
   หมวด 2 การพิจารณา คำพิพากษา และคำสั่งชั้นฎีกา
 

   ภาค 5 พยานหลักฐาน หมวด 1 หลักทั่วไป
   หมวด 2 พยานบุคคล
   หมวด 3 พยานเอกสาร
   หมวด 4 พยานวัตถุ
   หมวด 5 ผู้เชี่ยวชาญ

   ภาค 6 การบังคับตามคำพิพากษา และค่าธรรมเนียม

   หมวด 1 การบังคับตามคำพิพากษา
   หมวด 2 ค่าธรรมเนียม

   ภาค 7 อภัยโทษ เปลี่ยนโทษหนักเป็นเบา และลดโทษ

ที่มา : http://th.wikipedia.org/wiki/